Xalid Məşəl Riyadda nə iş görür?

 

Həmas Siyasi Bürosunun rəhbəri Xalid Məşəlin Səudiyyə Ərəbistanı ziyarətindən çox mənalar çıxarmaq mümkündür. Çünki Hərəkat hələ Riyadda nələr danışıldığına dair bir açıqlama verməyib. Təkcə ziyarətin uğurlu və məhsuldar keçdiyinə toxunularaq "qardaşlıq əlaqələrinə çərçivəsində tarixi əlaqələrin yenidən başladığına dair ümidverici bir görüş olduğu" ifadə edilib. Həmas üçün vəziyyət bu şəkildə idi, ancaq İran, Misir, BƏƏ və Fələstin hökuməti kimi fərqli tərəflər ziyarəti çox başqa formalarda oxunub.

Hökumət tərəfdarı mətbuat orqanlarında çıxan xəbərlərə görə İran bu ziyarəti Yəməndəki hadisələrlə birbaşa əlaqələndirir. Tehranın fikrincə, Səudiyyə Ərəbistanı, İrana və Yəməndəki Husilərə qarşı Həmas kartını oynamağa hazırlaşır. İranın "Pars" və "Mihr" xəbər agentlikləri ilə Livanda Hizbullaha yaxın "Hüquq" və "Əxbar" qəzetləri, Həmasa sərt reaksiya göstərərək, hərəkatın Səudiyyə Ərəbistanının tələbinə görə Qəzzadan Yəmənə 700 döyüşçü göndərdiyini iddia edib.

Misir və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri isə, səfərin Səudiyyə Ərəbistanının yeni siyasi anlayışını əks etdirdiyini düşünür. Burada məqsəd Müsəlman Qardaşlar Həmas üzərindən yaxınlaşmaq istəyir ki, bu həm Misir, həm də BƏƏ üçün problemli bir vəziyyətdir. Eyni şəkildə iki ölkə İran kimi Yəmən üçün Həmasdan istifadə etməyi düşünür.

Ötən illərdə Misirdəki təhlükəsizlik qüvvələrinə yaxın olan "Bəvabə" qəzeti, Qahirə, Riyadın İhvanın davamı olan Həmasa görəcəyi hər hansı bir yaxınlaşması müzakirəni belə rədd etdiyini yazıb. Bundan başqa, qəzetdə Misirin bütün vasitəçilərinin Müsəlman Qardaşların yaratdığı heç bir layihədə iştirak etməyəcəyi açıq - aşkardır, çünki Müsəlman Qardaşların ərəb milli təhlükəsizliyi üçün böyük bir təhlükə olduğu xəbərlərini verirlər. Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində də vəziyyət fərqli deyil. Dubay təhlükəsizlik sistemi mərkəzinin müdiri Dahi Xalfan Twitter hesabından etdiyi açıqlamada Kral Salmanın siyasətini sərt bir dillə tənqid edib və Xalid Məşəlin ziyarətindən sonra Səudiyyə Ərəbistanının İslamçılara qarşı mülayim bir rəftar geyinməyə başladığına işarə edib.

Digər tərəflər olan Fələstin hökuməti ilə Həmasın siyasi rəqibi əl-Fəthin, Məşəlin səfərindən sonra həyəcan vəziyyətinə keçdikləri görülür. Əl Fəth adına mətbuata açıqlama verən Nəbil Şaat, Fələstin hökumətinin Riyad və Həmas arasında başlayan yaxınlığa görə narahatlıq duymağa başladığını ifadə edib və Riyad ziyarətinin birlik üçün motivasiya edici olduğuna, bunun Həmasın Qəzzadakı nüfuzunu artırmaq yönündə bir səy olmadığına inanmaq istəyirik" -deyib.

Əslində, bütün bu ölkələrin ziyarət məsələsində verdikləri açıqlamada İranın Amerika ilə əldə etdiyi nüvə razılaşması ilə Yəmən İhvanının lideri Əbdülməcid Zindaninin Riyada etdiyi ziyarətin bir əks olunması bildirib. Belə olan halda ortaya iki sual çıxır: Həmas, Səudiyyə Ərəbistanından nə istəyir? Səudiyyə Ərəbistanı Həmasdan nə gözləyir?

Həmasın istəyi dəqiqdir: Qəzza blokadasının aradan qaldırılması üçün ərəblərdən dəstək istəyir. Ancaq elə görünür ki, bu an istisna edilmiş olan Səudiyyə Ərəbistanı Fələstin problemi üçün daha böyük bir rol əldə etmək səyi içərisindədir. Xüsusilə də İranla olan qarşıdurması, bölgədə çıxan müharibələri öz mənfəəti istiqamətində həll edə bilməməsi və nüvə razılaşmasından sonra İranın nüfuzunu bölgədə artırma ehtimalı səbəbindən Riyad bu aralar tamamilə buna sıxlaşmış vəziyyətdədir.

Yaxşı Riyad Həmasdan nə gözləyir? İranın Həmasın Husilərlə savaşmaq üçün Yəmənə əsgər göndərəcəyi iddiası gülünc bir iddiadır. Belə bir şeyi nə Səudiyyə Ərəbistanı istər nə də Həmas qəbul edir. Onsuz da nəzəriyyədən danışan belə tətbiqə keçməsi qeyri-mümkündür.

Səudiyyə Ərəbistanının strateji və taktiki olmaqla iki hədəfi var: Əvvəlcə Həması sünni oxu çəkməyə çalışır. Çünki hərəkatın Müsəlman Ərəb cəmiyyəti içərisində böyük mənəvi bir dəyəri var. Buna görə də Tehrandan uzaqlaşması vacibdir. Digər bir hədəf isə, Yəməndəki İslah partiyası ilə arasında bitən inam əlaqəsini Həmas dəstəyi yenidən qurmaqdır ki, bu cəhdlər çoxdan başladı belə. Hər nə qədər həm Səudiyyə Ərəbistanı, həm də Həmas yalanlasa da, xəbər agentlikləri aylar əvvəl belə bir vasitəçiliyin başladığını bildirmişdi.

Mənbə: El Ərabi