“Manatın məzənnəsi ilə bağlı narahatlıq yoxdur” - Vüsal Qasımlı
03.03.2020 12:57 Ecoreaksiya 6963
“Neftin qiymətinin hər barelə görə 1 ABŞ dolları dəyişməsi cari əməliyyatlar hesabımıza illik təxminən 250 milyon ABŞ dolları təsir edir”.
“Qafqazinfo” xəbər verir ki, bunu İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin icraçı direktoru Vüsal Qasımlı son aylarda Çindən yayılmağa başlayan COVİD-19 virusunun iqtisadiyyata təsirlərini şərh edərkən deyib.
V. Qasımlı qeyd edib ki, Azərbaycan nefti hətta hər barel üçün 30 dollardan da aşağı həddinə immunitet qazanıb: “Özü də 2015-ci ildə neft qiymətləri üç dəfədən çox azalmışdı. Hazırda belə kəskin azalma mümkün görünmür. Üstəlik hökümət, biznes və əhali neftin qiymət oynamalarına qarşı institutsional və psixoloji baxımdan daha hazırlıqlıdır. İndiki halda deyim ki, biz hətta neftin 40-45 dollar qiymətində də cari hesablar balansının tarazlığını qoruya bilərik. Bu da həm ciddi inflyasiya təhdidi, həm də manatın məzənnəsi ilə bağlı narahatlığın olmadığını göstərir.
Dövlət büdcəsində isə neftin hər bareli 55 ABŞ dolları hesablanıb. Büdcə qaydalarına əsasən icmal büdcə xərclərinin yuxarı həddi müəyyənləşir. Yuxarı hədd icmal büdcənin xərclənə bilən neft gəlirləri, icmal büdcənin qeyri-neft gəlirləri və icmal büdcəyə digər daxilolmaların cəmi əsasında hesablanır. Xərclənə bilən neft gəlirləri isə xalis maliyyə aktivlərinin 30 faizindən çox olmamaqla müəyyənləşir. Beləliklə, büdcənin “qızıl qayda”ları fiskal dayanıqlılığı təmin edir. Büdcə qaydalarının sadə izahı budur ki, neft qiymətləri proqnozdan yuxarı olanda strateji valyuta ehtiyatlarımız artır, əks təqdirdə ehtiyatların hesabına xərclərimizi maliyyələşdiririk. Bir növ büdcə qaydaları fiskal siyasəti “ütüləyir”.
Bu ilin yanvar ayında Azərbaycanın dövlət büdcəsinin gəlirləri 1,8 milyard manat, xərcləri isə 1,4 milyard manat təşkil edib. Gördüyünüz kimi büdcədə ilk ayda nəinki kəsir, hətta 400 milyon manatdan çox profisit yaranıb. Bu ilin yanvar-fevral aylarında vergi və gömrük orqanlarının operativ məlumatları da onu göstərir ki, proqnozdan artıq vəsait büdcəyə mədaxil edilir. Nəzərə almaq lazımdır ki, bu ilin ilk iki ayında neft qiymətləri ortalama hər barel üçün 60 dolların üstündə olub. Bu hesaba həm Mərkəzi Bankın, həm də SOFAZ-ın ehtiyatları artıb. Təkcə bu ilin yanvar-fevral aylarında Mərkəzi Bankın rezervləri 243 milyon manat çoxalıb. Beləliklə, bu il ərzində proqnozdan əlavə yaranmış ehtiyatlar bundan sonra neftin qiymətinin proqnozdan aşağı olacağı bir neçə ay ərzində itkiləri kompensasiya edə bilər.
Ən əsası isə odur ki, Azərbaycanın strateji valyuta ehtiyatları 52 milyard ABŞ dolları olmaqla ÜDM-in həcmini 8 faizdən çox üstələyir. Bu da imkan verir ki, ölkənin fiskal dayanıqlılığı təmin olunsun”.
V. Qasımlı əlavə edib ki, ötən il Azərbaycan Dövlət Neft Fondunun (SOFAZ) aktivləri 38,5 milyard dollardan 12,5 faiz artmaqla 43,3 milyard dollara çatıb: “Bu ilin ilk iki ayında da Neft Fondunun aktivləri çoxalıb.
Hazırda SOFAZ-ın portfelinin 56,6 faizini ABŞ dolları, 31,4 faizini avro və 5,1 faizini ingilis funt sterlinqi təşkil edib. Çin yuanının portfeldəki xüsusi çəkisi 1 faizə belə çatmır. “Trading Economics”-ə görə, SOFAZ-ın portfelindəki əsas valyuta ABŞ dollarının 2020-ci ildə digər valyutalara qarşı tədrici bahalaşması proqnozlaşdırılır. Beləliklə, SOFAZ-ın portfelinin valyuta quruluşu əlverişlidir. Təsəvvür edin ki, keçən il valyuta məzənnələrinin dəyişməsindən yaranan fərq hesabına SOFAZ-ın büdcədənkənar gəliri 732 milyon manat təşkil edib. SOFAZ-ın portfelinin valyuta strukturu çox ehtiyatlıdır və indiki şoklara qarşı adekvatdır.
Hazırda dünyada ən riskli bazarlar səhm bazarlarıdır. Təkcə ötən həftə dünyada qiymətli kağızlar bazarında trilyonlarla dollar itki olub. Dow Jones, NASDAQ və S&P 500 son həftədə 10 faizdən çox ucuzlaşıb. Hansı ki, SOFAZ-ın portfelinin cəmi 14,1 faizini səhmlər təşkil edir. SOFAZ digər riskli aktivlər sayılan aşağı reytinqli dövlətlərin və şirkətlərin borc kağızlarına da sərmayə yatırmayıb. Beləliklə, SOFAZ-ın portfelinə aktivlər nöqteyi-nəzərindən də konservativ yanaşma var”.
Şərhlər